Butke, een oeroud spel, nieuw leven ingeblazen door buurtschap Haarle.
2. Geschiedenis en Wedstrijdverslag Jan Lammerink
3. Blauwe Zones
Vorig jaar heb ik de jaarlijkse editie van het Butke toernooi gemist door andere beslommeringen. Nu zit ik op mijn fiets en peddel naar Nutter om voor de eerste keer te zien wat Butke inhoud.
Ik passeer het Ladderken, na de laatste bocht zie ik de deelnemers, ik schat een mens of dertig, veertig, spelers en toeschouwers. Vier strakgemaaide grasvelden, liggen in elkaars verlengde. De velden zijn afgezet met linten, in het midden van ieder veld is het gras nog korter gemaaid waardoor een cirkelvorm ontstaat. Op ieder veld staat een groep spelers, in het midden van het veld een houten klos (Bot). Op de grond en in de handen van de spelers keien waarmee geworpen wordt. Scheidsrechters lopen rond met blocnotes in hun handen.
Het is na zessen, de zon is aan zijn afdaling begonnen, de hemel kleurt wat vaag blauwwit weg. De zon is waterig zacht met zo nu en dan een warme gele gloed. De spelers trekken lange diffuse schaduwen over het gras, in de verte de belofte van een fikse regenbui. De buienradar geeft ons een half uur voordat het water komt.
Mijn eerste indruk is die van sereniteit, er heerst een soort mysterieuze stilte, onderbroken door soms een kreet of aanmoediging, soms neemt het geluidsniveau wat toe als er op het veld een bijzondere worp plaatsvind. Maar vrijwel direct daarna keert de rust terug. De spelers zijn fanatiek maar op een beheerste wijze.
Opeens overvalt me de gedachte dat als er ergens in Nederland een Blauwe Zone (Blue Zones) bestaat dan is dat hier, nu, op dit moment, op deze plek. Niks geen Italië, niks geen Japan, geen Costa Rica of Griekenland, maar gewoon hier in Nutter, hier bij deze mensen, met dit oeroude spel genaamd Butke.
Na een uurtje stap ik weer op de fiets, ik voel regendruppels en wil graag voor de echte bui thuis zijn. Het spel gaat door, een winnaar is op dit moment nog niet bekend.
Jan Bunte
25 augustus 2023
Geschiedenis en Wedstrijdverslag
Jan Lammerink heeft een prachtig verslag geschreven dat op 5 september 2023 verscheen in “Op en rond de Essen”.
Hieronder de digitale versie van dit verslag.
Tim Jansen, winnaar Butkekampioenschap van Haarle.
Haarle
Tim Jansen is winnaar geworden van de “Kei van Hoarl”. Dit oude spel uit vervlogen tijden wordt jaarlijks gespeeld in het buurtschap Haarle bij Reutum. Het Butken werd vroeger door velen beoefend. Met de spelregels van vroeger werd dit jaar voor de 12de keer het kampioenschap georganiseerd. De Butkevelden lagen er prima bij. De locatie was bie de Beerg, bij Gerard en Irma Aarnink aan de Onzoelweg. Voor deze wedstrijd waren alle heren uit de buurtschap Haarle uitgenodigd. Met een grote opkomst van maar liefst 19 deelnemers werd vrijdagavond 25 augustus een compleet toernooi afgewerkt. Gadegeslagen door toeristen bleven er uiteindelijk 5 butkespelers over die in de finale konden strijden om de titel.
De Finale bestond uit een 3-tal gaank’n(sets) waarbij men per gaank maximaal 10 punten kon scoren. Jan Lammerink was met 35 punten als 1ste finalist. Vanuit de voorrondes was Raymond Droste, hij had in 9 gaank’n totaal 31 punten gescoord en daarmee de 2de finalist. Jan Steggink was de 3de finalist met 28 punten. De 4de finalist werd Tim Jansen die 27 punten had verzameld. Gerard Aarnink, wist 26 punten te scoren waarmee hij wederom als 5de finalist in de finale stond.
Als eerste wordt de startvolgorde bepaald door te Hasselen. Vanuit het Bot (houten klos in midden van speelveld gooit iedere speler met een veldkei zo dicht mogelijk bij de startstreep op ongeveer 15 meter afstand. Wie het dichtste nabij de streep ligt mag starten, vervolgens de tweede etc.
De finalisten: v.l.n.r. Jan Steggink, Gerard Aarnink, Tim Jansen, Raymond Droste, Jan Lammerink
Onder toeziend oog van alle deelnemers en toeschouwers wist Tim Jansen in de 1ste finale gaank 10 punten te scoren. Wel wat gelukkig, want door een mislukte gooi op bot raakte hij alsnog de steen van Jan Lammerink die daarmee zijn 9 punten kon inleveren. Vervolgens wist Tim het 10 punt te pakken en was daarmee winnaar van de 1ste gaank. De 2de finale gaank ging voor Raymond Droste goed af. Als 1ste plaatste hij de steen redelijk dicht bij bot. Vervolgens zochten de anderen een veilige plek. Raymond pakt vervolgens het bot en krijgt 4 punten. Vervolgens weet Jan Lammerink ook een 2-tal punten te veroveren. Ook hij probeert veilig een plek te zoeken. Vervolgens weet Jan Steggink ook een 3-tal punten te scoren en een veilige plek te vinden. Gerard Aarnink kan niet anders en gaat langs het bot veilig liggen. Vervolgens weet Tim Jansen de punten van Jan Lammerink te pakken. Vervolgens het laatste punt van bot binnen halend. Met de naworp de punten van Jan Steggink te winnen. Totaal in 2de ronde 6 punten en niet meer in te halen in de laatste gaank. Na 2 rondes staat Tim al op 16 punten en Raymond Droste op 4 punten. Voor de 3de keer in successie winnaar van de Kei van Haarle. De 3de ronde moet uitmaken wie 2de en 3de gaat worden. Gerard Aarnink komt nu in vorm, want hij weet in de 2de beurt alle 10 punten te verzamelen. Daarmee ook de 2de plaats behaald. Raymond Droste wordt dan 3de met 4 punten. Jan Steggink en Jan Lammerink gedeeld 4de met o punten.
Het Begin
In 2012 werd in Haarle het initiatief genomen om weer een heus butketoernooi te gaan organiseren. Dit oude spel werd vroeger in menig buurtschap door kinderen en ouderen gespeeld. Zo kwam het ook dat de oude spelregels weer boven water kwamen en dat een comité bestaande uit de voormannen Gerrit Lammerink (Achter-Hoarl), Gerard Aarnink (den Beerg bij Lädderken) en Jan Lammerink (Veur Hoarl) de organisatie op zich namen. Tot Hoofdscheidsrechter en consul werd oudgediende Herman Droste benoemd. De voorgaande 10 edities werden dan ook telkenmale in de 3 verschillende delen van de buurtschap gehouden.
Dit jaar 2023 was dan ook den Beerg bij Lädderken aan de beurt om de organisatie op zich te nemen. In de weide van Gerard Aarnink aan de Onzoelweg werden een 4-tal butkevelden uitgezet. Een veld is 10 meter breed en 30 meter lang met precies in het midden het Bot waarop een 10-tal munten worden gelegd met kop naar boven. De velden waren keurig kort gemaaid. Inzet van het toernooi is de mooie wisselbokaal ”de Kei van Hoarl” die door Herman Strootman (winnaar van vorig jaar) keurig werd aangeleverd.
Een overzicht van de Butke wedstrijd.
Het oude spel Butken geeft met vier, vijf of zes spelers het beste van het spel. Het genoemde speelveld wordt met lijnen afgebakend. Middenin staat het Bot met de 10 munten op kop. De bedoeling is dat vanaf de werplijn aan de korte zijde van het speelveld om de beurt met een kleine mooi gevormde veldkei het Bot wordt geraakt. De munten die eraf vallen mag de speler behouden mits deze op kop liggen. Wel kan een andere speler iemand uittikken en de gewonnen munten innemen. Het spel gaat zolang door dat alle 10 munten uit het spel zijn. In de buurtschap wordt dit 1ste deel van de wedstrijd een gaank genoemd ofwel een set (zoals bij tennis). Een 3-tal Gaank’n maken een voorronde. Vervolgens wordt nog 2 keer een voorronde gehouden, maar dan met andere groepssamenstelling. Na een 9-tal Gaank’n (max. 90 punten te behalen) wordt het klassement opgemaakt. De genoemde finalisten mochten dus de strijd met elkaar aangaan.
En zoals genoemd werd Tim Jansen voor de 3de keer de Butkekampioen van Haarle.
De mooie wisselbokaal werd namens het Butkecomitee door Gerard Aarnink (voorman van den Beerg) uitgereikt aan Tim Jansen. Gerard feliciteerde Tim en reikte aan hem de mooie bokaal uit. Het was een mooie strijd geweest. Ook gaf hij aan dat door deelname van groot aantal jongeren het Butke weer toekomst heeft.
Namens de organisatie gaf Jan Lammerink aan dat het volgend jaar wordt georganiseerd door Veur-Hoarl aan de F.J.Groothuisweg bij de familie Lammerink.
Ook mag gezegd dat met hulp van Irma Aarnink, Marleen Jansen, Marian en José Lammerink de wedstrijdleiding goed in handen was. Alles werd keurig op formulieren genoteerd.
Tot slot werden Gerard en Irma Aarnink bedankt voor de gastvrije ontvangst met bijbehorende gezellige nazit.
Volgend jaar 2024 wordt op de laatste vrijdagavond van de bouwvak door Veur-Hoarl aan de F.J.Groothuisweg het Butketoernooi voor de 13de keer georganiseerd.
Namens de organisatie
Butketoernooi 2023
Jan Lammerink